Pandemia koronawirusa wypchnęła kryzys klimatyczny z pierwszych stron gazet, jednak wraz z rosyjską agresją wobec Ukrainy temat uzależnienia od paliw kopalnych i ochrony klimatu ponownie wrócił do debaty publicznej i jest bardziej aktualny niż kiedykolwiek. Przypominają o tym niestrudzenie kobiety działające na rzecz ochrony klimatu w imieniu nas wszystkich. Pytanie brzmi, kim są osoby, które poświęcają swój czas, dużą część swojego życia, nierzadko też swoje pieniądze i karierę na walkę ze zmianami klimatycznymi, ochronę przyrody, bioróżnorodności i walkę o uświadamianie nam tych zmian? Co je inspiruje i motywuje? Jak radzą sobie z niepowodzeniami? Gdzie widzą swoje sukcesy? Jak pozytywnie zarażają swoją dobrą energią innych ludzi? Jak zachęcają do angażowania się?

Inspirator Kobiety dla klimatu daje odpowiedzi na te pytania. Jest to wspólne przedsięwzięcie Instytutu Spraw Publicznych, Przedstawicielstwa Fundacji im. Heinricha Bölla w Warszawie i EIT Food Poland. Pierwsza edycja portretowała aktywistki klimatyczne, a celem drugiej było uzupełnienie tej perspektywy o doświadczenia i działania kobiet działających na obszarach wiejskich i w produkcji żywności. Inspirator z jednej strony opowiada ich historie, z drugiej pokazuje, jak można zaangażować się w ochronę klimatu i bioróżnorodności poprzez działania na rzecz zrównoważonego rolnictwa.

Sprawa, która dotyczy nas wszystkich, sprawa niecierpiąca zwłoki, sprawa na „wczoraj“. Przeciwdziałanie katastrofie klimatycznej to jedno z najpilniejszych wyzwań, przed którymi stoi świat. Zbyt długo żyliśmy w błędnym przekonaniu, że możemy sobie pozwolić na nieograniczone wykorzystywanie zasobów naszej planety i bezmyślną ingerencję w ekosystem, wierząc, że nie będzie miało to zbyt dużych konsekwencji. I tak organizując wyprawę na księżyc, już marzyliśmy o jutrzejszym podboju Marsa i innych ciał niebieskich – by obudzić się z tą świadomością i niezaprzeczalną prawdą, że nie ma dla nas planety B. 

Już zbieramy zatrute żniwo tego krótkowzrocznego podejścia i to na masową skalę: na przemian nawiedzają nas kataklizmy i ekstremalne warunki pogodowe, susze i powodzie, topnieją lodowce, brakuje wody i świeżego powietrza, jesteśmy świadkami radykalnego zmniejszenia bioróżnorodności fauny i flory. Migracje klimatyczne z regionów świata najbardziej dotkniętych tymi zabójczymi zjawiskami stają się faktem. Ludzie uciekają przed katastrofą klimatyczną z ich rdzennych krajów w te regiony, gdzie jest jeszcze czym oddychać i co jeść. Kryzys klimatyczny to także wyzwanie dla systemu żywnościowego. Rolnictwo przyczynia się do zmiany klimatu, ale zarazem jest jednym z sektorów, który najszybciej zaczął odczuwać konsekwencje globalnego ocieplenia. Obszary rolne z przeznaczeniem do produkcji żywności na całym świecie maleją, a liczba ludności wciąż rośnie. Choć żyjemy w czasach dostatku, to paradoksalnie wiele krajów boryka się z brakiem żywności a inne z nadmiarem tej wysoko przetworzonej, ubogiej w wartości odżywcze. Czy nasze życie jest zatem jak bal na Titanicu, który zaczyna tonąć przy taktach muzyki, gdy bawimy się w najlepsze, wypierając fakt zagrożenia? Czy walka o lepsze jutro ma jeszcze sens? Zgadzamy się z wybitnym polskim profesorem Malinowskim w filmie „Można panikować”, że owszem, ma, ale musimy wszyscy razem pójść w jednym kierunku. 

Od pewnego czasu także w Polsce wzrasta świadomość zagrożeń związanych z katastrofą klimatyczną. Co prawda, najczęściej nie dzięki zaangażowaniu większości decydentów i władz państwowych, a raczej za sprawą wielu młodych i starszych osób prywatnych, ludzi świata nauki i kultury oraz licznych kobiet działających lokalnie zarówno w miastach, jak i na wsi. W tym miejscu dziękujemy tym z nich, którzy zgodzili się z nami podzielić swoją historią. 

Wpływ skutków kryzysu klimatycznego jest silnie związany z nierównością płci na całym świecie. Kobiety w większym stopniu niż mężczyźni odczuwają konsekwencje tych zjawisk. Dlatego też kobiety, jako grupa najbardziej dotknięta następstwami kryzysu klimatycznego, powinny odegrać wiodącą rolę w przygotowaniu polityki klimatycznej i strategii adaptacji do zmian klimatu adekwatnych do problemów poszczególnych krajów. Kluczowa jest też rola kobiet w przygotowaniu i wdrażaniu konkretnych rozwiązań dotyczących zarówno przeciwdziałania katastrofie klimatycznej, jak i adaptacji do zachodzących przemian. 

Podjęliśmy się realizacji Inspiratora, by głośniej i wyraźniej wybrzmiał głos kobiet walczących o ochronę klimatu i naszej planety – tej globalnej i tej nam najbliższej. Ta aktywność i jej potencjał wymaga znacznie większej uwagi, dostrzeżenia, wsparcia i rozpowszechnienia realizowanych już działań. Kobiety na całym świecie, w tym także w Polsce doświadczają dyskryminacji w życiu publicznym, społecznym i prywatnym. Jak wynika z raportu “Kobiety. Wieś. Klimat i środowisko. W mozaice postaw, poglądów i działań” napotykają też na szereg barier utrudniających im działania. Część z nich pozostaje też przekonana o braku swojego wpływu na otaczającą ich rzeczywistość.

Przedsięwzięcie to kierujemy zarówno do kobiet działających już na rzecz klimatu, jak i tych zaniepokojonych zmianami klimatycznymi, które chciałyby się uaktywnić, ale potrzebują konkretnych inspiracji czy podpowiedzi, co, w jaki sposób i wspólnie z kim można byłoby zrobić. Z tego względu polecamy także inne sprawdzone inicjatywy, chociażby Ekologiczną Akademię Kobiet.  Inspirator kieruje swój komunikat także do kobiet działających na rzecz zrównoważonego rolnictwa, poprawy jakości żywności bądź systemu żywnościowego jako całości, zarówno w bliskim środowisku jak i w działaniach na szeroką skalę. 

Publikując Inspirator Kobiety dla klimatu mamy także nadzieję na zachęcenie i zmobilizowanie coraz to większej grupy kobiet w całej Polsce do działania na rzecz klimatu, poprawy systemu żywnościowego i ochrony bioróżnorodności, pragniemy też docenić te kobiety, które już są aktywne na tych polach i odnoszą większe bądź mniejsze sukcesy. Każdy wysiłek się liczy. Naprawdę. Działajmy wspólnie i w zgodzie – nie mamy już więcej czasu do stracenia. Chodzi przecież o nasze życie i przyszłość następnych pokoleń.

 

Joanna Maria Stolarek, Dyrektorka Przedstawicielstwa Fundacji im. Heinricha Bölla w Warszawie 
Dr Jacek Kucharczyk, Prezes Zarządu Instytutu Spraw Publicznych
Aleksandra Bara, European Institute of Innovation & Technology (EIT) Food Poland